Als het doek om je hoofd is verdwenen
Eén punt uit het nieuwe bestuursakkoord van de stad Antwerpen kreeg de vorige weken wel erg veel aandacht. De meerderheidspartijen waren overeengekomen dat ,,uiterlijke symbolen van levensbeschouwelijke, politieke of andere overtuiging’’ verboden zijn voor alle personeel dat in contact komt met klanten. Algauw werd de richtlijn verbasterd tot: moslima's mogen geen hoofddoek meer dragen aan het lokket. Verschillende vrouwenverenigingen trokken daarop naar de Antwerpse Groenplaats om te gaan protesteren.
Maar zowel de richtlijn als het protest zijn geen goede zaak voor het hele integratiedebat. Want terwijl er over de hoofddoek gediscussieerd wordt, worden andere en veel belangrijkere zaken steevast verzwegen.
Wil je weten wat er verzwegen wordt en waarom?
Als het doek om je hoofd is verdwenen
Je lost het probleem rond die hoofddoek en de integratie van de islam in onze samenleving niet op door er voortdurend over bezig te zijn. Je maakt het enkel groter.
Waarom? Omdat je de associatie tussen hoofddoek, integratie, islam en onverdraagzaamheid islam enkel versterkt.
Die hoofddoek, dat stukje stof dat rond de kruin gewikkeld wordt en de haartooi bedekt, is onder meer door alle heisa er rond uitgegroeid tot een symbool van veel meer dan alleen maar een godsdienstige overtuiging. Het is van extern geloofsaccessoir tot omgeturnd tot allesoverheersend identiteitsembleem.
Is daar iets mis mee?
Ja, behoorlijk veel zelfs, want alle andere belangrijke factoren die de identiteit van een persoon nog veel sterker bepalen, geraken daardoor op de achtergrond. En dat is een probleem waar zowel devote moslims als niet-moslims mee te kampen hebben.
Door veel aandacht te besteden aan religieuze symbolen lijkt het alsof het de islam enkel om uiterlijk vertoon te doen is. Het katholicisme doet daar overigens vrolijk aan mee, kijk maar naar de manier waarop we in Europa pronken met ons religieuze erfgoed, of naar de hele fanfarie in het Vaticaan. Het is wat paradoxaal omdat beide godsdiensten in essentie het afbeelden van god als heiligschennis beschouwen. Begrijpen wie begrijpen kan.
Dat uiterlijke vertoon is al lang geen spontaan teken meer van uitbundigheid of trots. Het is geen teken meer van een feest waarmee je anderen wil begeesteren. Nagenoeg alle uiterlijke religieuze symbolen worden gebruikt om de eigen macht de bevestigen. Zelfs de aanslagen op de Twin Towers zijn daar een triest bewijs van.
Zie je hoe ik me verzet tegen jou? Zie je wat ik kan realiseren? Zie je hoe sterk we zijn? Zie je wel dat ik gelijk heb? Daar draait het uiterlijk vertoon om, veel minder dan om een symbool van een gelukkige verbintenis met één of andere god, iets met de symbolische waarde van een trouwring. Dat is de hoofddoek in essentie, dat zijn de kerken. Niets meer, niets minder.
Wat blijft daar nu nog van over? Bitter weinig.
De hoofddoek is als het ware de hele identiteit geworden van wie hem draagt. Het is een illusie waarvan heel wat moslimvrouwen zich al lang bewust zijn, maar een groot deel van hun geloofsgenoten nog niet. Want het is niet door je te tooien met uiterlijke tekenen van je geloof dat je een identiteit hebt, laat staan een sterke persoonlijkheid. Het is ook niet door te schreeuwen dat je moslim bent dat je een eigenheid hebt en dat je weet wat er net zo eigen is aan jou. Je bent misschien moslim maar dat is slechts een beperkt deel van het hele verhaal van je persoonlijkheid.
Want wie ben je als vrouw? Als meisje? Als optimist? Als student? Als moeder? Als lerares? Als collega? Als zus? Als vriendin? Als vijand? Als vriend? Als geliefde? Als minnaar? Als eenzame? Als gelukkige? Als …
Het zijn al die aspecten samen die maken wie je bent. En laat het nu net ook die aspecten zijn die de tegenstanders van de hoofddoek weigeren te zien.
Helemaal ongelijk hebben ze niet, want heeft de islamgemeenschap zich niet te weinig bezig gehouden met hoe ze die aspecten aan bod kan laten komen? Waarom heeft ze zich niet 100% daarop gestort? Uit schrik dat de integriteit van het geloof achteruit zou gaan?
Dat is nonsens. Want de integriteit van je geloof staat of valt met de persoonlijke integriteit van je gelovigen. Anders gezegd: sterke persoonlijkheden maken een sterk geloof. Zij zijn het die het geloof continu voeden met nieuwe ideeën en visies, zij zijn het die zorgen voor een gezond maatschappelijk draagvlak. De islam moet weer groeien in Europa. Ze moet leven en op dit ogenblik wordt ze geconserveerd als een mummie in religieuze symboliek.
Maar de tegenstanders van de hoofddoek hebben net zogoed ongelijk. Want waarom kunnen ze niet kijken voorbij die uiterlijke symbolen? Waarom zijn ze er niet in geslaagd om samen met de moslims die over een grote persoonlijkheid beschikken een breder maatschappelijk draagvlak uit te bouwen? Waarom blijven die mensen onderbelicht?
Het antwoord? We hebben schrik.
Schrik om te moeten bekennen dat we zelf aan al die waarden die we zo belangrijk moeten achten geen of weinig aandacht besteed hebben. We zijn bang om te moeten toegeven dat ons samenlevingsmodel net zo verziekt is door uiterlijk vertoon en halsstarrig stereotiep denken als we de moslimgemeenschap verwijten.
We noemen ons geëmancipeerd en met een zekere trots ook egocentrisch. Maar de kern van onze persoonlijkheid, de waarden die iemand tot een groot mens maken, de fundamenten van medemenselijkheid, die hebben nauwelijks nog een plaats in ons leven.
Ach ja, we kunnen die dingen vast wel benoemen. En als het ons zelf niet lukt, dan helpen de communicatiestrategen van de politici ons wel. Maar ze beleven? Echt medemenselijk zijn? Voornaam zijn? Open? Verdraagzaam? Plichtsbewust? Integer? Eerlijk? Beleefd? Elegant? Behulpzaam?
Die vragen doen ertoe, zowel voor de moslimgemeenschap als voor de niet-moslims. En het moet nu maar eens gedaan zijn met ons weg te steken achter zoiets als een hoofddoek.
PS: communicatiestrategieën kunnen erg leerrijk zijn: Mc Donalds kampte na een voedselschandaal een tijdlang met een negatief imago.
Hoe meer het bedrijf benadrukte hoe gezond het voedsel was en hoe hygiënisch men wel te werk ging, hoe erger het werd. Op een dag besliste het bedrijf om alle andere aspecten van het merk te benadrukken (plezier, gezellige uitstap met de familie, dynamisch, etc…) en in geen tijd waren de consumenten het incident vergeten.
Moraal van het verhaal: hoe meer je gaat benadrukken dat mensen a en b niet met elkaar mogen associëren, hoe sterker die associatie wordt.
Dit stuk is geschreven nav een brief van columniste Chris Van Camp op de ramblasblog van Klara.
meer info:
Bestuursakkoord stad Antwerpen
Ramblasblog
De Morgen
Forum De Standaard
Oproep betoging (feminisme.be)(pdf)
Maar zowel de richtlijn als het protest zijn geen goede zaak voor het hele integratiedebat. Want terwijl er over de hoofddoek gediscussieerd wordt, worden andere en veel belangrijkere zaken steevast verzwegen.
Wil je weten wat er verzwegen wordt en waarom?
Als het doek om je hoofd is verdwenen
Je lost het probleem rond die hoofddoek en de integratie van de islam in onze samenleving niet op door er voortdurend over bezig te zijn. Je maakt het enkel groter.
Waarom? Omdat je de associatie tussen hoofddoek, integratie, islam en onverdraagzaamheid islam enkel versterkt.
Die hoofddoek, dat stukje stof dat rond de kruin gewikkeld wordt en de haartooi bedekt, is onder meer door alle heisa er rond uitgegroeid tot een symbool van veel meer dan alleen maar een godsdienstige overtuiging. Het is van extern geloofsaccessoir tot omgeturnd tot allesoverheersend identiteitsembleem.
Is daar iets mis mee?
Ja, behoorlijk veel zelfs, want alle andere belangrijke factoren die de identiteit van een persoon nog veel sterker bepalen, geraken daardoor op de achtergrond. En dat is een probleem waar zowel devote moslims als niet-moslims mee te kampen hebben.
Door veel aandacht te besteden aan religieuze symbolen lijkt het alsof het de islam enkel om uiterlijk vertoon te doen is. Het katholicisme doet daar overigens vrolijk aan mee, kijk maar naar de manier waarop we in Europa pronken met ons religieuze erfgoed, of naar de hele fanfarie in het Vaticaan. Het is wat paradoxaal omdat beide godsdiensten in essentie het afbeelden van god als heiligschennis beschouwen. Begrijpen wie begrijpen kan.
Dat uiterlijke vertoon is al lang geen spontaan teken meer van uitbundigheid of trots. Het is geen teken meer van een feest waarmee je anderen wil begeesteren. Nagenoeg alle uiterlijke religieuze symbolen worden gebruikt om de eigen macht de bevestigen. Zelfs de aanslagen op de Twin Towers zijn daar een triest bewijs van.
Zie je hoe ik me verzet tegen jou? Zie je wat ik kan realiseren? Zie je hoe sterk we zijn? Zie je wel dat ik gelijk heb? Daar draait het uiterlijk vertoon om, veel minder dan om een symbool van een gelukkige verbintenis met één of andere god, iets met de symbolische waarde van een trouwring. Dat is de hoofddoek in essentie, dat zijn de kerken. Niets meer, niets minder.
Wat blijft daar nu nog van over? Bitter weinig.
De hoofddoek is als het ware de hele identiteit geworden van wie hem draagt. Het is een illusie waarvan heel wat moslimvrouwen zich al lang bewust zijn, maar een groot deel van hun geloofsgenoten nog niet. Want het is niet door je te tooien met uiterlijke tekenen van je geloof dat je een identiteit hebt, laat staan een sterke persoonlijkheid. Het is ook niet door te schreeuwen dat je moslim bent dat je een eigenheid hebt en dat je weet wat er net zo eigen is aan jou. Je bent misschien moslim maar dat is slechts een beperkt deel van het hele verhaal van je persoonlijkheid.
Want wie ben je als vrouw? Als meisje? Als optimist? Als student? Als moeder? Als lerares? Als collega? Als zus? Als vriendin? Als vijand? Als vriend? Als geliefde? Als minnaar? Als eenzame? Als gelukkige? Als …
Het zijn al die aspecten samen die maken wie je bent. En laat het nu net ook die aspecten zijn die de tegenstanders van de hoofddoek weigeren te zien.
Helemaal ongelijk hebben ze niet, want heeft de islamgemeenschap zich niet te weinig bezig gehouden met hoe ze die aspecten aan bod kan laten komen? Waarom heeft ze zich niet 100% daarop gestort? Uit schrik dat de integriteit van het geloof achteruit zou gaan?
Dat is nonsens. Want de integriteit van je geloof staat of valt met de persoonlijke integriteit van je gelovigen. Anders gezegd: sterke persoonlijkheden maken een sterk geloof. Zij zijn het die het geloof continu voeden met nieuwe ideeën en visies, zij zijn het die zorgen voor een gezond maatschappelijk draagvlak. De islam moet weer groeien in Europa. Ze moet leven en op dit ogenblik wordt ze geconserveerd als een mummie in religieuze symboliek.
Maar de tegenstanders van de hoofddoek hebben net zogoed ongelijk. Want waarom kunnen ze niet kijken voorbij die uiterlijke symbolen? Waarom zijn ze er niet in geslaagd om samen met de moslims die over een grote persoonlijkheid beschikken een breder maatschappelijk draagvlak uit te bouwen? Waarom blijven die mensen onderbelicht?
Het antwoord? We hebben schrik.
Schrik om te moeten bekennen dat we zelf aan al die waarden die we zo belangrijk moeten achten geen of weinig aandacht besteed hebben. We zijn bang om te moeten toegeven dat ons samenlevingsmodel net zo verziekt is door uiterlijk vertoon en halsstarrig stereotiep denken als we de moslimgemeenschap verwijten.
We noemen ons geëmancipeerd en met een zekere trots ook egocentrisch. Maar de kern van onze persoonlijkheid, de waarden die iemand tot een groot mens maken, de fundamenten van medemenselijkheid, die hebben nauwelijks nog een plaats in ons leven.
Ach ja, we kunnen die dingen vast wel benoemen. En als het ons zelf niet lukt, dan helpen de communicatiestrategen van de politici ons wel. Maar ze beleven? Echt medemenselijk zijn? Voornaam zijn? Open? Verdraagzaam? Plichtsbewust? Integer? Eerlijk? Beleefd? Elegant? Behulpzaam?
Die vragen doen ertoe, zowel voor de moslimgemeenschap als voor de niet-moslims. En het moet nu maar eens gedaan zijn met ons weg te steken achter zoiets als een hoofddoek.
PS: communicatiestrategieën kunnen erg leerrijk zijn: Mc Donalds kampte na een voedselschandaal een tijdlang met een negatief imago.
Hoe meer het bedrijf benadrukte hoe gezond het voedsel was en hoe hygiënisch men wel te werk ging, hoe erger het werd. Op een dag besliste het bedrijf om alle andere aspecten van het merk te benadrukken (plezier, gezellige uitstap met de familie, dynamisch, etc…) en in geen tijd waren de consumenten het incident vergeten.
Moraal van het verhaal: hoe meer je gaat benadrukken dat mensen a en b niet met elkaar mogen associëren, hoe sterker die associatie wordt.
Dit stuk is geschreven nav een brief van columniste Chris Van Camp op de ramblasblog van Klara.
meer info:
Bestuursakkoord stad Antwerpen
Ramblasblog
De Morgen
Forum De Standaard
Oproep betoging (feminisme.be)(pdf)
Reacties
Een reactie posten